کم خونی چیست و چگونه می توان با رژیم غذایی آن را درمان کرد؟

کم خونی یکی از شایع ترین مشکلات در سراسر جهان است. این مشکل در زنان بیش تر از مردان شایع است زیرا زنان به علت قاعدگی خون زیادی از دست می دهند.
کم خونی زمانی اتفاق می افتد که تعداد گلبول های قرمز خون از حد طبیعی کمتر شود. کم شدن تعداد گلبول های قرمز خون، اکسیژن رسانی به ماهیچه ها و بافت های بدن را برای انجام عملکردشان محدود می کند.
این بیماری علائم و انواع متعددی دارد و در برخی موارد با رژیم غذایی قابل درمان است. در ادامه این مقاله از وبلاگ میوری در مورد کم خون، انواع کم خونی، عواملی که باعث کم خونی می شوند و راه های درمان آن صحبت خواهیم کرد.

کم خونی چیست؟

کم خونی به معنای کم شدن تعداد گلبول های قرمز خون یا عدم وجود هموگلوبین کافی در گلبول های قرمز خون فرد است. مقصر اصلی در بروز کم خونی، کمبود آهن است.
برای تشخیص کم خونی، میزان هموگلوبین خون فرد اندازه گیری می شود. هموگلوبین پروتئین موجود در سلول های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن منتقل می کند.
برای ایجاد هموگلوبین باید بدن به اندازه کافی آهن داشته باشد، اگر میزان آهن بدن از سطح نرمال پایین تر باشد، پروتئین هموگلوبین به میزان کمتری ساخته می شود؛ در نتیجه تعداد گلبول های قرمز خون هم کم می شود.
کسانی که دچار کم خونی می شوند به اندازه کافی خون غنی از اکسیژن دریافت نمی کنند. این بیماری حدود 1.6 میلیارد نفر را در سراسر جهان درگیر کرده است و در تمام افراد از هر نژاد و در هر سنی شایع است. کم خونی بیش از همه در بین افراد مبتلا به سرطان و زنانی که به سن یائسگی نرسیده اند، دیده می شود.

چه عواملی باعث کم خونی می شوند؟

میانگین طول عمر گلبول های قرمز خون هر فرد بین 100 تا 120 روز است، به این معنا که روزانه تعدادی از گلبول های قرمز خون از بین می روند و تعداد جدیدی جایگزین آن ها می شوند. معمولا در طول 1 روز حدود 0.8% تا 1% از کل گلبول های قرمز خون یک فرد با سلول های جدید جایگزین می شوند.
برای اینکه این گلبول های قرمز جدید ساخته شوند وجود آهن، ویتامین b-12 و فولات ضروری است. کم بودن هر کدام از این مواد در بدن انسان، باعث کاهش تولید گلبول های قرمز و کم خونی می شود.
به طور کلی عواملی که باعث کم خونی می شوند دو دسته اند:

1. عواملی که باعث کاهش تولید گلبول های قرمز خون می شوند
2. عواملی که باعث از بین رفتن گلبول های قرمز خون می شوند

چه عواملی باعث کاهش تولید گلبول های قرمز می شوند

مواردی که به طور معمول باعث کاهش تولید گلبول های قرمز و به دنبال آن باعث کم خونی می شوند عبارتند از:

• تحریک ناکافی تولید گلبول های قرمز توسط هورمون اریتروپویتین که توسط کلیه ها تولید می شود
• کمبود آهن، ویتامین B12 و فولات در رژیم غذایی
• کم کاری تیروئید

چه عواملی باعث از بین رفتن گلبول های قرمز می شوند

هر عارضه ای که گلبول های قرمز را زودتر از زمان نرمال از بین ببرد، می تواند باعث کم خونی شود. از بین رفتن گلبول های قرمز خون معمولا به دلیل خون ریزی رخ می دهد. عواملی که معمولا باعث خونریزی می شوند عبارتند از:

• زخم
• اندومتریوز
• آسیب دیدگی دستگاه گوارش
• قاعدگی
• زایمان
• زخم کبد
• فیبروز مغز استخوان
• عمل جراحی
• همولیز، خون کافت یا پارگی گلبول های قرمز که به دلیل مصرف برخی از داروها یا ناسازگاری Rh ایجاد می شود
• اختلالات کبد و طحال
• خونریزی بیش از حد رحم

به طور کلی، کمبود آهن شایع ترین علت کم خونی است. تقریباً نیمی از موارد کم خونی جهان در اثر فقر آهن به وجود آمده اند. کمبود آهن یک اختلال مهم تغذیه ای در سراسر جهان است.

انواع کم خونی

کم خونی انواع مختلفی می تواند داشته باشد. برخی از انواع آن ممکن است با یک رژیم غذایی سالم یا با مکمل های غذایی قابل پیشگیری باشند. درمان کم خونی بسته به علت و شدت بیماری، در انواع مختلف آن متفاوت است.
انواع کم خونی عبارتند از:

کم خونی آپلاستیک

در این نوع از کم خونی بدن توانایی تولید میزان کافی از سلول های خونی را ندارد، در نتیجه عمل تولید و جایگزینی گلبول های قرمز خون با اختلال روبرو می شود.
کم خونی آپلاستیک یکی از انواع نادر و جدی کم خونی است که در هر سنی می تواند اتفاق بیفتد. کم خونی آپلاستیک فرد را خسته، مستعد عفونت و خونریزی غیر قابل کنترل می کند.
سرعت و شدت این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. گاهی ممکن است کاملا اتفاقی فرد به این کم خونی مبتلا شود، گاهی نیز به کندی شروع می شود و به مرور زمان شدت آن بیشتر می شود.
شایع ترین علائم کم خونی آپلاستیک عبارتند از: خونریزی لثه، خون دماغ، نامنظم شدن ضربان قلب، طولانی شدن خونریزی زخم ها، کبودی های بی دلیل، بثورات پوستی، سردرد، تب

کم خونی سلول داسی شکل

کم خونی سلول داسی شکل نوعی اختلال در گلبول های قرمز خون است که در آن تعداد گلبول های قرمز سالم برای اکسیژن رسانی به بافت های بدن کم می شود.
در حالت عادی گلبول های قرمز خون، گرد و قابل انعطاف هستند و به راحتی از انواع رگ های خونی عبور می کنند. در کم خونی داسی شکل، ظاهر گلبول های قرمز خون تغییر می کند و به شکل حلال یا تیغه داس در می آیند.
این سلول های سفت و چسبنده از دهانه رگ های باریک قابل عبور نیستند و ممکن است در رگ های کوچک و مویرگ ها گیر بیفتند. این کار باعث کند شدن جریان خون یا انسداد رگ ها شده و خون رسانی و انتقال اکسیژن به بافت های بدن را با مشکل مواجه می کند.
شایع ترین علائم کم خونی داسی شکل عبارتند از: دردهای دوره ای مزمن، تورم دست و پا، عفونت های مکرر، تاخیر در رشد و بلوغ کودکان، مشکلات بینایی

تالاسمی

تالاسمی یک اختلال خونی ژنتیکی است که باعث می شود بدن شما نسبت به حالت نرمال از هموگلوبین کمتری برخوردار باشد. افرادی که تالاسمی خفیف دارند معمولا نیاز به درمان خاصی ندارند و مانند افراد عادی زندگی می کنند.
اما افرادی که دچار تالاسمی شدید هستند ممکن است نیاز داشته باشند در دوره های منظم خون دریافت کنند.
علائم تالاسمی با توجه به نوع آن می توانند متفاوت باشند اما شایع ترین علائم آن عبارتند از: زرد شدن رنگ پوست، تیره شدن رنگ ادرار، ناهنجاری در استخوان های صورت، ضعف، رشد آهسته بدن، تورم شکم و خستگی.

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

این نوع از کم خونی بر اساس کمبود ویتامین های ضروری برای ساخت گلبول هیا قرمز خون ایجاد می شود. اگر بدن شما توانایی جذب ویتامین B12، فولات و ویتامین C را نداشته باشد یا غذاهایی که مصرف یم کنید حاوی مقدار کافی از این ویتامین ها نباشند فرد به کم خونی ناشی از کمبود ویتامین دچار می شود.
از مهم ترین علائم این نوع از کم خونی می توان کاهش وزن، سرگیجه، تغییر رنگ پوست، تنگی نفس، خستگی، ضعف عضلانی، تغییر شخصیت و سردرگمی ذهنی یا فراموشی

کم خونی ناشی از کمبود آهن

کم خونی ناشی از فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی است که در آن تعداد گلبول های قرمز خون از حالت عادی کمتر است. در این نوع کم خونی بدن آهن کافی برای ساخت هموگلوبین و تولید گلبول های قرمز را ندارد. کمبود هموگلوبین در سلول های خونی باعث کاهش اکسیژن رسانی به اندام های بدن می شود.
از مهم ترین علائم فقر آهن می توان به خستگی شدید، ضعف، درد قفسه سینه، افزایش ضربان قلب، تنگی نفس، سردرد ، سرگیجه، سرد شدن دست و پا، التهاب یا درد زبان، شکننده شدن ناخن ها، هوس های غیرعادی برای مواد غیرمغذی مانند یخ، خاک یا نشاسته و کاهش اشتها.
 
 
 

علائم کم خونی

کم خونی ممکن است در برخی افراد هیچ علامتی از خود بروز ندهد. در برخی افراد هم یک یا چند مورد از علائم آن نمود پیدا می کنند.
رایج ترین علائم کم خونی عبارتند از:

• خستگی مفرط
• احساس ضعف
• زرد شدن رنگ پوست
• احساس تپش قلب
• تنگی نفس
• ریزش مو
• بی قراری
• سرگیجه به ویژه هنگام فعالیت یا ایستادن
• هوس های غیرمعمول مانند تمایل به خوردن یخ یا خاک رس
• مشکل در تمرکز
• یبوست

علائم کم خونی شدید:

• غش
• درد قفسه سینه
• شکننده شدن ناخن ها
• تنگی نفس شدید
• حمله قلبی

افراد مبتلا به کم خونی که کم خونی آن ها در نتیجه آزمایشات اثبات شده است ممکن است علائم زیر را داشته باشند:

• فشار خون بالا یا پایین
• رنگ پریدگی پوست
• افزایش ضربان قلب
• بزرگ شدن غدد لنفاوی
• بزرگ شدن طحال یا کبد
• التهاب زبان

درمان کم خونی

در حال حاضر هیچ راهکار تضمین شده ای برای درمان کم خونی آپلاستیک، کم خونی سلول داسی شکل یا تالاسمی وجود ندارد. اما ممکن است بیماران با پیروی از رژیم های غذایی خاصی بتوانند خطر کم خونی ناشی از فقر آهن و کم خونی ناشی از کمبود ویتامین را کاهش دهند.
درمان کم خونی آپلاستیک ممکن است شامل داروها، انتقال خون یا پیوند سلوهای بنیادی باشد که با نام پیوند مغز استخوان نیز شناخته می شود.
هیچ درمانی برای اکثر مبتلایان به کم خونی سلول داسی وجود ندارد. اما روش های درمان می توانند درد را تسکین داده و به جلوگیری از عوارض ناشی از بیماری کمک کنند.
انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می تواند علائم تالاسمی را کاهش دهد، اما آن را درمان نمی کند.
معمولاً با مکمل آهن می توانید کم خونی فقر آهن را اصلاح کنید. کم خونی ناشی از کمبود ویتامین نیز معمولاً با مکمل های ویتامین و تغییر در رژیم غذایی قابل اصلاح است.

درمان کم خونی ناشی از کمبود آهن

یکی از روش های درمان این نوع کم خونی مصرف مکمل های آهن است که باید با تجویز پزشک مصرف شوند. راه دیگری که طبیعی تر و ساده تر هم هست خوردن مواد غذایی سرشار از آهن است.
به طور کلی دو نوع آهن در مواد غذایی یافت می شود. نوع اول آهن هِم است که در منابع حیوانی یافت می شود، نوع دوم آهن غیر هِم است که در منابع گیاهی یافت می شود.
بهترین منابع آهن هِم عبارتند از:

• گوشت بره
• گوشت گاو
• تخم مرغ
• میگو
• ماهی تن
• ساردین
• مرغ
• صدف خوراکی
• گوشت بوقلمون

بهترین منابع آهن غیرهِم:

• کلم بروکلی
• اسفناج
• سیب زمینی شیرین
• نخود فرنگی
• گوجه
• انجیر
• توت فرنگی
• جو دوسر
• آلو
• کشمش
• نان و غلات
• لوبیا قرمز
• لوبیا سفید
• عدس

برخی از بیمارانی که دچار فقر آهن هستند، به اندازه کافی غذاهای حاوی آهن مصرف می کنند اما بدنشان توانایی جذب آهن را ندارد. این افراد ممکن است با افزودن غذاهای حاوی ویتامین C به رژیم غذایی خود بتوانند به بدن خود کمک کنند تا آهن بیشتری جذب کنند. غذاهای حاوی ویتامین C عبارتند از:

• لیمو
• گریپ فروت
• پرتقال
• کیوی
• توت فرنگی
• فلفل
• گوجه فرنگی
• کلم بروکلی

درمان کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

این نوع بیماری نیز همانند کم خونی ناشی از فقر آهن ممکن است با مصرف برخی غذاها (غذاهای سرشار از ویتامین B-12، ویتامین C و فولات) قابل کنترل و درمان باشد.
منابع ویتامین C را که در بالا به شما معرفی کردیم. در ادامه به بهترین منابع ویتامین B-12 و فولات اشاره خواهیم کرد.
منابع ویتامین B-12:

• شیر
• پنیر
• ماست
• جگر
• صدف خوراکی
• غلات غنی شده

منابع فولات:

• آجیل
• کلم بروکلی
• مارچوبه
• عدس
• سبزیجات برگ سبز مانند جعفری و اسفناج

تهیه و تنظیم توسط فروشگاه آنلاین میوه سبزیجات مواد غذایی و محصولات ارگانیک میوری



خرید آنلاین گوجه فرنگی از فروشگاه اینترنتی میوه و سبزیجات میوری
خرید آنلاین کلم بروکلی از فروشگاه آنلاین میوه و سبزیجات میوری